Salma Tavukçuluk Nasıl Yapılır? Biz Nasıl Yaptık ve Neden Başarılı Olamadık?
Son zamanlarda ilgi duyulan bir gıda sektörü var: Salma tavukçuluk nasıl yapılır? Ya ikinci bir gelir kaynağı arayan esnaf, kamu görevlisi. veya emekli, Ya iki-üç arkadaş kafa dengi olmuş, ”biz bu şehirde çok insan tanıyoruz, bu yumurtaları satarız” diye ortaklık oluşturuyor. Ya da ”doğal gıdaya hızla bir dönüşüm var” diyerek kendine bir iş kurmak isteyen birey. Bu sektörün adı salma tavukçuluk. Doğal tavuk yumurtası. Köy yumurtası. Gezen tavuk yumurtası. Free Range tavuk yumurtası.
Şehirlerde iş yerlerinde patron ve insan kahrı çekmektense Doğa ile iç içe, kendi çalısma saatlerini seçebilmek, Para kazanmak, doğallığı sevmek ve sevdirmek bu sektöre duyulan ilginin başlıca sebepleri. Kendi şahsım adına, elimden gelen her iş için kolej diplomam olmasa da, doktora yapıp yüksek gelirli bir kariyerim olmasa da, birçok işyerinde çalişabilecek sağlıkta ve ka’abiliyetteyim Allah’a çok sükür. Ancak; ailemin yabancı uyruklu olup ülkemizde herseyin onlara farkli oluşundan, çocuklarımızı yetiştirme tarzımız alışıla gelmişin çok dışında olusundan (ilgi duyanlar için yazıyorum: bizim atachment parenting www.atachfromscratch.com bizim kardes sitelerimizden diye bir aile tarzımız var.) benim bir aile reisi olarak 8-5 mesaisi yapmam veya gidip 8 -10 saat bir yerde çalismam veya evden ayrı mekanda iş kurabilmem söz konusu değildi. Devamli eşimle ve çocuklarimla beraber olabileceğim bir çalışma düzenim olması gerekiyordu.
Burada sunu eklemeliyim ki; bizim yurt dışındaki hayatımızı bırakıp Türkiye’ye gelmemizin bir nedeni var. Gelisimizin ilk 10 yilinda işlev hale getirmek istedigimiz bir hedefimiz var. O da su: Organik tarım üzerinde kırsal turizm. Kerpiçten BUTİK PANSİYON inşa etmek istiyoruz. Merak edenler lütfen ¨Hakkimizda¨sayfamizi okusunlar, bizi daha iyi tanıyacaksınız. Bunu en yakınlarimdan bile önce, ilk defa siz duyuyorsunuz.
Onun için, simdi atacagimiz adimlar 10 yil içinde kurmak istedigimiz sistemin bir parcasi olmaliydi. Arastirmalarim sonucunda dogal tavuk yumurtasi çiftliginde, salma tavukçuluk ta karar kildik. Ona en yakin ihtimal Romanof koyunlari idi.
Hemen plan ve projeye girelim. Arastirma aşamasinda insanlar sizin duymak istediginiz her seyi söylüyorlar. Gerçek su ki; tavukçuluk hiç te kolay bir iş degil. Para kazanmak için en az 2000 tavukla baslamak şart. Para kazanmak bizim ilk önceliğimiz olmadigi için biz 500 tavuklu bir plan yaptık. Ne kadar insan taniyorsaniz o kadar avantajlisiniz. Bu dünyanın her yerinde ve her sektörde böyle malasef, sadece doğal yumurta üretiminde degil. Çok insanla tanisip projenizi anlatin. Belki birisi bir yerde kullanılmayan, bir tavuk çiftliği biliyordur.
Ben de, su an kullanilmayan bir büyük bas hayvan besihanesi sahibiyle tanistim.
Soranlardan 1200 lira aylik istiyorlarmis ama tanidik sayesinde 500 liraya anlastik.
Üzerinde büyük, üstü kapali, kümese çevrilebilecek bina var.
Onlarin hayvan bakicilari için yaptigi ve bizim ailecek kalabilecegimiz bir de ev var.
Sebze bahçesi yapabileceğim müsait alan var.
Elektrik var.
Hem sondaj hem şebeke suyu var.
Şehre ve anayola çok yakın.
KÜMES
İlk etapta yapacağımız binanin açik yerlerini biriketle ördürüp, kapi takmak, pencerelerini çelik tel ile kaplamak oldu.
Binanin tavanı Çinko saç denilen metal ile örtülü. İç tavanından çinko çıplak görünüyor. Yarkaları almak istediğimfirma bunun izolasyon kaplanmasini tavsiye etti.
Verdiğim en önemli karar buydu diyebilirim. Binanın güney cephesinin tamamını duvar ördükten sonra, bunun hiç te iyi bir fikir olmadığını ve güneş girebilecek taraftan pencere açmanın akıllıca olacağı kanısına vardım. Ördüğümüz duvardan büyük bir pencerelik bölüm yıktık. Ben hiç anlamam, sağolsun komşum Arap Mesut abimle çerçeve çaktık, daha sonra bütün pencereleri çelik sinek teli ile kapattım; sansar, gelincik, tilki gibi hayvanlar giremesin diye. Binanın güney cephesinden bırakılacak pencereler çok önemli, kesinlikle tavsiye ederim.
Hatta; baştan başa çelik parmaklıklı, plastik ile kaplanmış ve otomatik açılıp kapatılabilen bir duvar planlıyorum gelecek yıllardaki projelerim için. Çadır kümes tavsiye etmiyorum, Kuvvetli fırtınada yıkılma, kış aylarında yerlerin kurumaması gibidezavantajları çok. Ancan eğer Çadır kümeste karar kıldıysanız yetkili firma kurup geçer, Güneşe göre yönünü ayarlama mesuliyeti size düşer. Eğer binayı sıfırdan kendiniz yaptırıyorsanız, şeffaf görünümlü ışığı geçiren ama %40 ısı yalıtımlı çatı kaplama panelleri var, güney cephesi için de ideal olan bu material çatıda bölümlü olsada kullanılmalı. Özellikle kış aylarında elektrik tasarrufu sağlayacaktır ve içeriye ne kadar güneş girerse o kadar sağlıklı ve verimli olacaktır. Kış ayları çok önemli.
Binanın iç duvarlarına sıvı kireç, yerlere toz kireç attim.
Et tavukçulugu yapan bir arkadasla tanistim. Onun aldiği yerden talaş aldim.
Araştırın, eğer bulabilirseniz talaş yerine çeltik (pirinç kabuğu) atın.
Kümes ekipmanlarını sipariş ettim: Nipel suluk ve yemlik.
Sondaj yanina 1 tonluk su tankı ve ayrıca ilaçlama için ve ayazlarda don tutmasin diye kümesin içine 300 litrelik su tankı koyduk.
Benim tavsiyem 2 su tanki. Biri büyük, istediginiz yere koyun. Ikincisi küçük, kümesin içine100 litrelik kafi.
İlaçlama ve vitamin verirken faydasini göreceksiniz.
Ekipmanlarimiz geldi. Yerlerine kurduk. Arazinin etrafini kümes teli ile çevirdim. En ucuzundan kullandığım için 6 ayda telin toprakla birleştiği yerden küflenip yırtıldı, yama yapmak zorunda kaldım. Yer kendinizin ise, dış sınırların kalın ve yüksek bahçe teli ile kuşatılması iyi bir yatırım olacaktır.
Son fotograflari firmayla paylastik ve yarkalarimizi sipariş ettik.
KIZLARIMIZ GELDİ
Bazi sebeplerden dolayi yarkalarimiz biraz gecikmeli geldi, ama Önemli olan saglikli gelmeleriydi. Yarkalar geldi. İlk göze çarpan, üst gagalarının kesik olmalarıydı. Birbirlerini zedelemesinler diye kesildikleri belli. 10 gün kümeste kapalı, bütün gece aydınlatmalı kaldıktan sonra yarkalari disari saldigimizda kesik gagalarıyla otlari yemeleri imkansızdı.
Siz firmadan alacağınız tavsiye ile makasla alt gagalarını da kesebilirsiniz. Lütfen bilir birisine yaptırın. aman yarkaları incitmeyin.
Ben yapmadim. Ama gelecek sefere, ya tavuklari yenilediğimizde ya da başka yerde bu işi yeniden yapacak olursak keseceğim.
Bu asamada benim size tavsiyem, eğer kümes geniş ise bölümlere ayirin. Her bölümde yemlik suluk ve hava akımı aynı olmali.
Çok önemli değil ama, böylelikle ölüm zaiatlarinin minimuma ineceğini düşünüyorum.
Aksi takdirde birbiri üstüne binme çok oluyor. Tünekliklerin önemi burada öne çıkıyor.
Ayrica Yarkalar yeni geldiğinde üst üste binme olmamasi açısından yemlik sayısı yeterli olmalı. Ben 500 tavuk için 10 adet 12 kiloluk yemlik ısmarlamıştım.
15 adet olsaydi daha iyi olacakti. Büyük olması, sık sık doldurup durmamak için avantajlı.
Ben 12 kiloluk yemlikleri günde bir doldurunca zaten yetiyor.
Suluklara gelince, nipel suluklarda problem yok.
Fakat sicak yaz günlerinde tavuklar kana kana su içmek istiyor.
Gezindikleri arazide nipel değil de, şamandıralı suluklardan tavsiye ederim.
KÜMESTE FAZLASIYLA TÜNEK OLSUN
Alçak, yüksek, orta boyda…
Kış soğukları gelince bu tüneklerin bir kismini sicak tutabilirseniz, yumurtalariniz daha temiz çikacaktir. Yoksa birbirlerini sıcak tutmak için folluklara 2şer, 3er tünüyorlar ve bütün gece pisliyorlar. Folluklari ne kadar temizlesen nafile. Ben kargı (bambu) kullandım. En sağlıklısı, duvara karşı piramid şeklinde dilme kullanarak yapmak.
FOLLUKLAR VE YUMURTALAR
Şu ana kadar 5 çeşit folluk denemiş bulunuyorum. İlk önce meyve kasalarını bir biri üstüne 3 katlı olacak şekilde yerlere koyarak denedim. Kasaların yerini, şeklini şemalini değiştirdim. Yarkalar yerlere yumurtlamayı yeğliyordu. Sonra masa gibi tezgahlar çakıp kasaları onların üstlerine koydum. Yine aynı sıkıntı, kasalara doğmaktansa tezgahın altına yere doğuruyorlardı. En son sırf ahşaptan bölmeli bir folluk yaptım. Aslında kafamdaki plan, follukları biraz 10-20 derece engebelli yapıp, yumurtaların yuvarlanıp follukların önüne yapacağım bölüme düşmeleriydi. Ama nerde bende o kadar ustalık… Bu folluk güzel olmuştu ancak tek başıma bölmeleri yapmam zor oluyordu. Onun için, kasa tezgah çakıp, bölmelerin yerine meyve kasalarını koydum. Fena olmadı. Onemli olan yerden yüksek olmalarıydı. Benim şansıma bizim yarkalar araziye doğurmadılar hiç. Bir tane saftirik tavuk vardı. o gider dışarıda aynı yere yumurtlardı, araziyi sürüp hasıl ektikten sonra vazgeçti.
Yere kasa masa koymayin sakin. En az 1 metre yüksek olsun yerden. Bit-Pire den korunmak için de faydali oldugunu düsünüyorum. Ahşaptansa, bölüm ölçüleri 30X30X30 olabilir. 100 tavuk için 25 folluk tavsiye edilir. Folluklarınıza çatı planlayın ki,diğer tavuklar gelip yumurtlayan tavukları rahatsız etmesinler. Yere koyupta iyi verim alan arkadaşlar da yok değil.
Kümesin en karanlik, loş ve güvenli yerine kurun folluklarinizi.
Folluk girisleri fazla genis olmasin. En büyük tavsiyem şu olabilir: Yarkalar gelmeden hazır olsun diye hemen follukları hazırlayıp kurmayın. İlk yumurtayı bekleyin. Folluk olsada olmasada onlar zaten yere doğurur. Follukları ondan sonra kurun kümese. Yoksa yarkalar geldiklerinde folluklara tünemeye başlıyorlar ve bunu alışkanlık haline getiriyorlar.
ARAZİ ÇOK ÖNEMLİ
Bizim yarkalar Mayis ayinda geldi ve bizim Ege bölgesinde 2014 yaz mevsimi çok sicak geçti.
Yarkalar zorluk çekti. Bahçede ot var sicaktan gidip yemediler.
Üstlerine gölgelik çok iyi olacak.
Bizim saya alti dedigimiz alan var ama gelecek yaz gölgelik asmayi planliyorum, Hani mahalle dügünlerinde asarlar ya, öyle…
Tavuklar geleli 8 ay oldu. Sicagi soğuğuu gördüler.
Saglamlastilar, olgunlaştılar artik.
Tam verimlerinin üstü. Allah’a çok sükür hepsi yumurtluyor.
Toplam 530 tavuk geldi, 20-30 zaiattan sonra, (Sektör zaiat normali %5), 3 tavuk oraya 5 tavuk buraya eşe dosta tavuk verdikten sonra (proje asamasindayken planımızı akrabalaara anlatinca; ”Ee bize de verirsin artik 2sini” dediklerinde ”He olur neden olmasin” demis bulundum. Siz önleminizi bastan alin artik) şu an 475 civarında tavuk olduğunu düşünüyorum ve bu soguklarda bile günde, hergün 450 yumurta oluyor.
Hayret.
Masallah.
Arazi diyordum…
Yesil alan çok önemli. Ne yapin edin, arazinizi bölümlere ayirin. Ama tavuklarınızı otlaksiz birakmayin.
Günes görmeleri, toprakta veya kumda deşinmeleri, çiğil-humus-mermer ve mermer tozu yemeleri, otlara yeşilliklere divtinmeleri çok önemli.
YEM
Yarkalar geldiğinde peak yem diye bir yem verilecekmiş, ben bilmiyordum. O yüzden uzun süre benim yumurtaların boyu küçük kaldı. Sektör yumurta normali 55-65 gram arası.
Kaliteli yem çok önemli, protein değeri yüksek olmalı.
Ben 50 kiloluk yumurta yemini 60 Liraya alıyorum, protein değeri 16. Günde bir kaç defa da yoğurt kovasıyla buğday veriyorum, sevinsinler diye.
Eğer araziniz geniş ve yeşillik ise yem harcamanız aşağı incektir.
Ama yemliklerin daima full dolu olması şart. Tavuk yemliğe gittiğinde eli boş dönmesin. Karnı tok olabilir, gözü açtır ve bir sunum alacaktır sadece. Önemli olan tavukların stresten uzak ve mutlu olmaları.
Tavuk herşeyi yiyor ve değişik yiyeceğe bayılıyor.
Burada tavsiyem, yemciden değilde fabrikadan alabilirseniz daha ucuza almış olacaksınız.
Ben fabrikadan çuvalını 50 liradan almaya başladım.
AŞILAR
Zaten sipariş verdiğiniz yarkalar aşıları tam gelecektir. Ben yılda 3 defa veba aşısı yaptım, hani köylülerin ”ÖLET” dedikleri, suya karıştırılıp veriliyor, kolay yani. Su tankınızı ona göre ayarlayın. Bir veteriner 35 Lira dedi. Diğeri 15 Lira dedi.
Yarkaları aldığınız firmaya danışıp vitamin de verebilirsiniz. Ben 1 defa verdim.
YUMURTALARIN SATIŞI
Ben senelerce yurt dışında kaldığım için memlekette kimseyi tanımıyorum. Peki yumurtaları kime satacağız? Yarka firması bazı şierket ve aracıların gelip ayağınızdan toptan alacaklarını söylüyor ama inanın ön araştırmanızı yapmadıysanız hiç kimsenin umurunda değilsiniz.
Köylü pazarlarında biliyorsunuz satıcılar yumurtaları naylon torbalara koyup elinize tutuşturuveiyor. Yurt dışındaki tecrübelerimden faydalanmak ve memleketime yumurta satışı konusunda biraz profesyonellik getirmek istedim. Güzel bir el ilan reklamı tasarımı yapıp bastırdım. Yumurtaları 24 lük plastik ambalajlara döşeyip üstlerine ilanlarımızdan koydum. Şehri kafamda bölümlere ayırdım. Bir elimde Çanta içinde yumurta ambalajları, diğer elimde fazladan el ilanları çıktım yola. Tak tak tak, çal kapı içeri girip kendimi tanıttım. projemden bahsettim Daha önce açmış ve fotoğraf yüklemiş olduğum Facebook hesabımdan resimler gösterdim. İstedikleri zaman evlerine veya işyerlerine servis edebileceğimi anlattım. Eğer isterlerse başlangıç fiatı 40 kuruştan yumurtalarımızı deneyebileceklerini söyledim. Normal fiyatı 50 kuruş olacağını belirttim. Yumurtaları satamamaktan korkuyordum çünkü.
Şunu söylemeliyim ki; herkes ama herkes profesyonelliğim karşısında hayran kaldı ve takdir etti. Çıkardığım bütün yumurtaları satıyordum. Esnaf, Ağır sanayi, Kamu binaları, ticaret odaları, kahvehaneleri mahalle mahalle dolaştım.
Fakat alan hiç kimse telefon açıp yumurta siparişi vermiyordu, Tekrar aynı işyerlerine uğradığımda yine alıyorlardı, yeterki her hafta gideyim. Ama benim kafamdaki sistem oluşmuyordu bir türlü.
Aklıma bir fikir geldi; Bu şehrin en aydın, bilgili ve doğallığa önem veren insanların öğretmenler ve doktorlar olacağını düşündüm.
Kullandığım ambalajların daha küçüğünü alıp içlerine 5er yumurta ve el ilanımı koydum. Bir evde karı koca, 2de çocuk olsa en az 5 yumurta koymak lazımdı. Kafamda 4 lise belirledim ve gidip müdür odasına çıktım, durumu izah ettim. Yumurtaları öğretmnlerimize denemeleri amaçlı bedava takdim etmekistediğimi söyledim. Çok olumlu karşıladı ve yardımcı oldular.
Sevgili okurlar 1 telefon gelseydi keşke…. 1 telefon, 1 sipariş yahu.
Toptancı beni duymuş ve geldi, tanesi 35 kuruşa anlaştık. 6 ay öyle idare ettik. Maalasef o arkadaşın da işleri iyi gitmediği için önce fiyatı 30 kuruşa çekti. Sonra, yumurta satamıyorum bahanesiyle gelmemeye başladı.Ama bu aşamada benim devamlı müşterilerim oluşmuştu ve 40 kuruştan satabiliyordum yumurtaları.
Kafamızdan geçirdiğimiz 80 kuruştan birazcık uzak değilmi?
SON SÖZ
Sizin aklınızdan geçen sistem size güzel gelebilir ama inanın tavukların istediği KÜMES ve yaşama şartları farklı olabilir ve onlara cevap vermek zorundasınız. İnsanların yumurta satın alma alışkanlığı farklı olabilir. Ben tekerleği tekrar icad etmek isteedim. Fakat tekerlek zaten icat olmuş, bana sadece tekerleyip sürmesi kalıyordu.
Bulunduğum şehirde benimle beraber aynı zamanda, aynı işe başlayan 2 kişi daha varmış. 50 bin nüfuslu bir ilçede 3 salma tavukçuluk çiftliği. Bu arkadaşlarla tanıştım tabiiki, ikisi de çok tatlı kardeşlerim, onlar buralı olup bulundukları durum itibariyle benden daha avantajlıydılar. Dertleşiyorduk, yardımlaşıyorduk, gelip gidiyorduk birbirimize. Onlar da zaman zaman birçok zorluklarla karşılaştılar.
Sonuç olarak, hiç birşey garanti olmasa da; en az 2000 tavukla başlayıp herşeyi baştan tedbirli, planlı projeli yapmak, geze bildiğinizce çiftlik gezip bilgi toplamak sizi başarıya taşıyacaktır. Ailecek bazı radikal kararlar aldık ve başarısızlık namına da olsa adım atmanın zamanı gelmişti. Çiftliği devretmek istedim olmadı, tavukları 3er 5er satıp çiftliği kapattık.
Bütün bu olanlardan sonra, aynı işi tekrar yaparmıyım?
Evet yaparım.
Yapacağım da.